Lest we forget
In de zomer van 2016 vindt in het IJsselmeer een typisch huzarenstukje plaats. Door het droogleggen van 900 m2 IJsselmeer is het wrak van de Vickers Wellington R3122 op een unieke wijze geborgen. De Britse bommenwerper, met Poolse bemanning, werd in de nacht van 8 op 9 mei 1941 neergeschoten door een Duitse nachtjager. Nadat ik de communicatie rond de berging voor de gemeente De Fryske Marren had verzorgd was het idee van een boek snel geboren. Ik heb het boek met coauteur Ruurd Kok van RAAP geschreven. Het boek is prachtig uitgevoerd, in full colour met harde kaft en luxe, glanzend papier.
Lest we forget kost € 20 en is te bestellen bij Uitgeverij Louise.
Speech Peter Boomsma tijdens de boekpresentatie van Lest we forget, De Hege Gerzen, Oudemirdum, 2 mei 2017
Burgemeester Veenstra, majoor Kappert, and especially a warm welcome to mr. Dariusz Klawon of the Polish embassy in The Hague and the guests from the Air Force museum in Deblin,
dames en heren,
In het leven gaat het om vertrouwen – it’s all about trust in life -, vertrouwen in jezelf, vertrouwen in elkaar. Vertrouwen schenken, vertrouwen delen. En toch loopt het in het leven niet altijd goed af.
Vertrouwen had de bemanning van de Vickers Wellington R1322 in de nacht van 8 op 9 mei 1941 vast ook, vertrouwen in elkaar en hoop op een goede afloop.
Het heeft niet zo mogen zijn!
Het vliegtuig werd boven het IJsselmeer neergeschoten, een Britse Vickers Wellington, met een Poolse bemanning, zes jonge levens, in de knop gebroken. We zijn hier vandaag om deze zes jongemannen te gedenken. Zij krijgen hier op De Hege Gerzen een blijvende plaats van herinnering, een lieux de mémoire.
Die onbekende Poolse soldaten vlogen in een Britse Vickers Wellington, over het Nederlandse IJsselmeer om boven Duitsland te vechten voor een vrij Europa. Zij streden ook voor ons, voor mensen zoals jij en ik.
Lest we forget, opdat we niet vergeten, bracht me naar de bodem van het IJsselmeer. Daar was ik het dichtst bij sergeant Henryk Sikorski, radiotelegrafist en luitenant Maciej Socharski, navigator. Hun stoffelijke resten zijn binnen de damwand aangetroffen. Zij lagen daar 75 jaar lang, 5 meter onder water. De lichamen van hun vier medestrijders zijn kort na de crash gevonden en begraven in Amsterdam en Leusden.
De zes jonge Polen hebben het hoogste gegeven. Zoals in Lest we forget staat opgetekend: ‘Die jongens hebben hun leven gegeven. Je hebt niet nog een keer een leven.’
Het schrijven van dit boek was een bijzonder project. Het verleden en het heden schoven in elkaar. Ik ben alle geïnterviewden dankbaar dat ze hebben meegewerkt. Ik noem stafofficier vliegtuigberging majoor Arie Kappert, directeur Arjan Leemans van Leemans Speciaalwerken, directeur Frans van der Linden van Royal Smals, Arnold Otten van de gemeente De Fryske Marren en in het bijzonder kapitein Geert Jonker van de Bergings- en Identificatiedienst van de Koninklijke Landmacht, die het boek het volledige verhaal van de definitieve identificatie gunt. Zij allen spraken niet alleen vertrouwen uit, zij gaven het ook.
De snelheid waarmee we hebben gewerkt in de zomer van 2016 was fantastisch, het schrijven van het boek is ook in een hoog tempo gegaan. Gelukkig kon coauteur Ruurd Kok van archeologisch onderzoeks- en adviesbureau Raap in dat tempo goed meekomen … Dank aan hem en vooral ook aan mijn uitgever Eddy van der Noord en vormgeefster Monique Vogelsang.
De titel van het boek, Lest we forget, is ontleend aan het gedicht Recessional van de Engelse dichter Rudyard Kipling uit 1897.
Ik wil hier in Gaasterland eindigen met drie coupletten uit het gedicht ‘Deadebetinking’ van de Friese onderwijzer, dichter, journalist en politicus Fedde Schurer. Schurer groeide op in het nabijgelegen Lemmer en gaf er ook les.
In het gedicht spreekt Schurer over de donkere dagen in november – wij staan hier in mei – maar het is daarom niet minder toepasselijk:
De fjilden binn’ griis en de himel is drôf
Us hjerstige blommen forsiere jim hôf
En de oantins oan jim is ús herte nei
Op dizze ornearre novimberdei
De tiid skout jim plechtich en bûten jim wil
Yn it pantheon dêr’t kâld is en stil
Mar wy witte jim name en wy binne oerstjûr
Om ús man, om ús soan, om ús maet, om ús broer
O, reade blom mei it swarte hert
Dy’t w’op jim stomme grêven lizze,
De sin fan dyn symboal wês dizze:
Forjit jim plicht, forjit jim deaden net!
Ik wens u veel leesplezier met Lest we forget. In mijn beste Pools zeg ik dan ook:
Miłej lektury!
